طیف سنجی جذب اتمی (AAS)

طیف‌سنجی جذب اتمی (AAS – Atomic Absorption Spectroscopy) یک تکنیک تحلیلی است که برای اندازه‌گیری غلظت فلزات در نمونه‌های مختلف به‌کار می‌رود. در این روش، نمونه‌ای از ماده در حالت گازی به وسیله شعله یا کوره گرم می‌شود تا فلزات موجود به صورت اتم‌های آزاد درآیند. سپس این اتم‌ها نور با طول موج خاصی را جذب می‌کنند. میزان جذب نور توسط اتم‌ها با توجه به غلظت فلزات در نمونه ارتباط مستقیم دارد.

در طیف‌سنجی جذب اتمی، یک منبع نوری مخصوص برای هر فلز هدف (مانند لامپ هالوژن یا لامپ دوتریوم) استفاده می‌شود که نور با طول موج مشخصی برای آن فلز ساطع می‌کند. زمانی که این نور از میان نمونه گازی عبور می‌کند، اتم‌های موجود در نمونه بخشی از این نور را جذب می‌کنند. سپس میزان جذب نور اندازه‌گیری می‌شود که بر اساس آن غلظت فلزات موجود در نمونه محاسبه می‌شود.

این روش بسیار حساس است و برای تحلیل فلزات کمیاب یا سمی در نمونه‌های محیطی، بیولوژیکی، غذایی، آب و صنعتی به‌کار می‌رود.

کاربرد طیف سنجی جذب اتمی (AAS)

طیف‌سنجی جذب اتمی (AAS) کاربردهای فراوانی در زمینه‌های مختلف علمی و صنعتی دارد. مهم‌ترین کاربردهای این تکنیک عبارتند از:

1. آنالیز آب و فاضلاب:
   AAS برای اندازه‌گیری غلظت فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، آرسنیک، کروم و جیوه در منابع آبی (آب آشامیدنی، آب‌های سطحی و زیرزمینی) و فاضلاب استفاده می‌شود تا آلودگی‌های محیطی شناسایی شوند.
2. تحلیل نمونه‌های بیولوژیکی:
   این تکنیک در آزمایشگاه‌های پزشکی و پژوهشی برای اندازه‌گیری فلزات در خون، ادرار، سرم و سایر نمونه‌های بیولوژیکی استفاده می‌شود. برای مثال، اندازه‌گیری سطح فلزاتی مانند آهن، روی، مس و کلسیم در بدن انسان.
3. کنترل کیفیت مواد غذایی:
   AAS در صنایع غذایی برای بررسی میزان فلزات سنگین و آلاینده‌ها در مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و مکمل‌های غذایی استفاده می‌شود. این بررسی‌ها کمک می‌کنند تا استانداردهای ایمنی غذایی رعایت شود.
4. صنعت معدن و مواد اولیه:
   در صنعت استخراج معدن، AAS برای تحلیل غلظت فلزات در سنگ‌ها، خاک‌ها و مواد معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار برای ارزیابی ذخایر معدنی و کنترل کیفیت مواد معدنی انجام می‌شود.
5. صنعت داروسازی:
   در داروسازی، AAS برای تحلیل مواد دارویی و ترکیبات شیمیایی به منظور شناسایی و اندازه‌گیری فلزات در داروها و مواد اولیه دارویی استفاده می‌شود.
6. آنالیز محیط زیست:
   این تکنیک در مطالعات زیست‌محیطی برای اندازه‌گیری میزان فلزات سمی در خاک، گیاهان و جانوران به‌کار می‌رود تا اثرات آلایندگی فلزات سنگین در محیط‌های طبیعی ارزیابی شود.
7. صنایع شیمیایی:
   AAS برای اندازه‌گیری غلظت فلزات در نمونه‌های شیمیایی و واکنش‌ها استفاده می‌شود. این اندازه‌گیری‌ها به‌ویژه در فرآیندهای تولید مواد شیمیایی و تصفیه فلزات کاربرد دارد.